Karły na barkach gigantów – myśliciele średniowieczni

Prof. ucz. dr hab. Michał Zembrzuski

  • 19.09.2022
  • 3.10.2022

Część 1: Czy filozofowie średniowieczni mogą mieć znaczenie w prowadzonych współcześnie debatach filozoficznych? Z pewnością tak, jeśli poznamy ich myśl filozoficzną (i czasem teologiczną). Stwierdzenie, że ich głos nie ma znaczenia wiąże się z przyjętym wcześniej założeniem (nie do końca uzasadnionym) o nieciągłości dziejów filozofii. Zdanie Bernarda z Chartres („jesteśmy karłami stojącymi na barkach gigantów”) stanie się motywem przewodnim do ukazania ważnych postaci myśli średniowiecznej. Pierwsze webinarium będzie poświęcone krótkiemu wprowadzeniu do myśli średniowiecznej, którą można opisać przez pryzmat dwóch tradycji – neoplatońskiej oraz arystotelesowskiej. Na pierwszym webinarium zaprezentowane zostaną problemy filozoficzne autorów średniowiecznych związanych właśnie z tradycją (Augustyn jako gigant i jego kontynuatorzy – Anzelm, Hugon ze św. Wiktora, Bonawentura, ale także Pseudo-Dionizy Areopagita oraz filozofia arabska).

Część 2: W trakcie drugiego webinarium zaprezentowana zostanie druga ogromna tradycja filozofii średniowiecznej – tradycja arystotelesowska (Boecjusz i jego kontynuatorzy – Piotr Abelard, Albert Wielki, Tomasz z Akwinu oraz Duns Szkot). Myśl średniowieczna była naznaczona interpretacjami filozofii arystotelesowskiej – naznaczona zachłyśnięciem się twierdzeniami Filozofa, ale także bardzo krytycznym podejściem do jego myśli.

  • Josef Pieper J., Scholastyka. Postacie i zagadnienia filozofii średniowiecznej, Warszawa 2000.
  • Gilles Rosmary Evans, Filozofia i teologia w średniowieczu, Kraków 1996.
  • Fernand van Steenberghen, Filozofia w wieku XIII, Lublin 2005.

Michał Zembrzuski, prof. ucz. doktor habilitowany nauk humanistycznych w dyscyplinie filozofia, profesor uczelni na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, związany z katedrą Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej. Ukończył na UKSW filozofię i teologię. Jest autorem wielu książek (m. in. Od zmysłu wspólnego do pamięci i przypominania. Koncepcja zmysłów wewnętrznych w teorii poznania św. Tomasza z Akwinu, Filozofia intelektu. Tomasza z Akwinu koncepcja intelektu możnościowego i czynnego) i artykułów naukowych. Współredagował wiele publikacji w serii „Opera Philosophorum Medii Aevii”. Jest tłumaczem łacińskich tekstów filozoficznych (m. in. Komentarz do „O pamięci i przypominaniu” Arystotelesa, Komentarz do „De hebdomadibus” Boecjusza). Pełni funkcję zastępcy przewodniczącego Naukowego Towarzystwa Tomistycznego. Interesuje się problematyką metafizyczną (dobro i byt), epistemologiczną (intelekt i pamięć), etyczną (mądrość i roztropność) oraz antropologiczną (dusza i nieśmiertelność) w starożytności i średniowieczu.

Szczytem wszystkiego, co można osiągnąć, jest filozofia. Nie dla zysku, ani honoru, ani sławy, ale dla samej prawdy. To jest cel życia, jego największy dar.

Arystoteles