Racjonalność przekonań

Dr Roman Tomanek

  • 21.11.2022
  • 5.12.2022

Część 1: Czym są przekonania i jaka jest ich natura? Czy są one tożsame z wiedzą, rozumianą w starożytności jako episteme, czy raczej z tworem typu doxa, mniemaniem? Jaka jest ich geneza oraz stosunek do innych modusów procesu sądzenia? Intuicyjnie istnieje przeświadczenie, że jest znacząca różnica między posiadaniem wiedzy, a jedynie przekonania na dany temat. W epistemologii analitycznej przekonanie zazwyczaj określane jest jako swego rodzaju nastawienie sądzeniowe (nastawienie propozycjonalne, postawa propozycjonalna). Nastawienie sądzeniowe należy rozumieć jako pewien stan mentalny jakiejś osoby odnoszącej się do sądu w sensie logicznymW pierwszym webinarium ograniczę się do kontekstu, w którym chodzi o racjonalność przekonań, traktowanych jako nastawienia wobec zdań (sądów). Jako takie — przekonania nie podlegałyby kwalifikacji prawdziwościowej, lecz byłyby kwalifikowane jako racjonalne lub nieracjonalne. Zostaną omówione kryteria racjonalności przekonań.

Część 2: Drugie webinarium poświęcone będzie uzasadnianiu przekonań. O uzasadnieniu mówi si ę w różnych kontekstach. Tym, co uzasadnione, mogą być przekonania, sądy w sensie logicznym, zdania, tezy, twierdzenia, stanowiska, teorie, a także decyzje i działania (zachowania).W epistemologii analizowane jest uzasadnienie pojmowane najczęściej jako własność przekonań (sądów, zdań) lub jako relacja między tym, co uzasadniane (zazwyczaj: uzasadnianym przekonaniem) a tym, co uzasadnia lub ma uzasadnić (przekonaniami uzasadniającymi). Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie: „Czym jest uzasadnienie przekonań?” „Jakie warunki muszą zostać spełnione, by można było uznać przekonanie za uzasadnione?”.

  • Marek Lechniak, Przekonania i zmiana przekonań, Katolicki Uniwersytet Lubelski, KUL, 2011.
  • Jacek ZIOBROWSKI, Struktury uzasadniania, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2019.

Roman Tomanek, doktor filozofii, od 2001 roku pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Filozofii UKSW. W swoich dotychczasowych badaniach zajmował się współczesnymi ujęciami ontologicznego argumentu św. Anzelma na gruncie logik modalnych. Jego obecne zainteresowania koncentrują się wokół logik filozoficznych, zastosowania logiki do filozofii, racjonalności uzasadniania przekonań, zwłaszcza przekonań religijnych. Jest współautorem monografii: U podstaw analizy filozoficznego dyskursu z wykorzystaniem interpretacji Władysława Tatarkiewicza, (razem z E. Nieznański, K. Świętorzecka). Jest współredaktorem: Ksiądz Józef Iwanicki kapłan i metodolog filozofii. Dzieła wybrane. (razem z E. Nieznański) W kierunku filozofii klasycznej: inspiracje i kontynuacje (razem z J. Krokos, K.Świętorzecka). Jest autorem kilkunastu artykułów naukowych. Opracował również kilkanaście haseł do Słownika pojęć filozoficznych – Słowniku pojęć filozoficznych (red. W. Krajewski).

Szczytem wszystkiego, co można osiągnąć, jest filozofia. Nie dla zysku, ani honoru, ani sławy, ale dla samej prawdy. To jest cel życia, jego największy dar.

Arystoteles