Prowadzący: prof. dr hab. jań Sochoń
Opis: Istnieje w literaturze przedmiotu przekonanie, że pierwszym zagadnieniem, z którym zetknęli się twórcy psychoanalizy, poza oczywiście obserwacją tzw. zjawisk przyrodniczych, była literatura i twórcza wyobraźnia. Dlatego wypada stwierdzić, że narzędzia wypracowane przez Zygmunta Freuda i jego zwolenników znalazły prawie natychmiast swoje odniesienie w badaniach literaturoznawczych oraz w konkretnych utworach literatury pięknej. W zaproponowanym wykładzie podejmę próbę, mając świadomość, że związki psychoanalizy z literaturą są wielostronne, trudne do objęcia jakąś wyjaśniającą formułą, przedstawienia pewnych fundamentalnych propozycji teoretycznych, wiążących obie dziedziny ludzkiej aktywności. Zarysuję (na tle psychoanalizy jako wizji antropologicznej, społecznej i kulturowej)) kilka ujęć pochodzących z kręgu badaczy zachodnich oraz uczonych z polskich ośrodków naukowych. Zwieńczeniem przeprowadzonych rozpoznań stanie się analiza konkretnego dzieła literackiego w opcji psychoanalitycznej. Będzie to albo jedna z powieści Franza Kafki bądź Fiodora Dostojewskiego. Tezą, która przyświeca tak postawionemu tematowi wykładowemu jest pogląd, że koncepcja antropologii i metafizyki przyjęta przez Freuda, Junga i innych psychoanalityków zdeterminowała ich rozumienie kultury i wpłynęła na specyfikę relacji psychoanalizy z literaturą.
Bibliografia:
Freud Z., O psychoanalizie. Pięć odczytów wygłoszonych na uroczystość jubileuszu założenia Clark University w Worcester, tłum. I. Jekels, Poznań 1992;
—— Człowiek, Religia, Kultura, przekł. . Prokopiuk, Warszawa 1967;
—— Mojżesz i monoteizm, przekł. J. Doktór, Warszawa 1995;
—— Objaśnianie marzeń sennych, przekł. R. Reszke, Warszawa 1996;
—— Charakter i erotyka, przekł. R. Reszke, D. Rogalski, Warszawa 1996;
—— Kultura jako źródło cierpień, przekł. J. Prokopiuk, Warszawa 1992.
Kilka podstawowych opracowań:
– „Teksty Drugie” 1998 nr 1-2 [ Powrót psychoanalizy]
– Crews F., Czy literaturę można poddawać psychoanalizie?, „Pamiętnik Literacki” 1981 nr 4, s. 289-304;
– Danek D., Sztuka rozumienia. Literatura i psychoanaliza, Warszawa 1997;
– Deleuze G., Guattari F., Anty-Edyp. Kapitalizm i schizofrenia, t. 1, przekł. T. Kaszubski, Warszawa 2017;
– Dybel P., Kultura i „coś jeszcze”, „Przegląd Filozoficzny- Nowa Seria” 1993 nr 4, s. 1230-1493;
– Dybel P., Dialog i represja: antynomie Zygmunta Freuda, Warszawa 1995;
– Dybel P., Freuda sen o kulturze, Warszawa 1996;
– Fiala E., Trzy paradygmaty psychoanalitycznej interpretacji dzieła literackiego, „Facta Simonides” 2008 nr 1, s. 245-262.
– Freud i nowoczesność, red. Z. Rosińska, J. Michalik, P. Bursztyka, Kraków 2009;
– Grünbaum A., Podstawy psychoanalizy. Krytyka filozoficzna, rzekł. E. Olender-Dmowska, Kraków 2004;
– Ogolen B., Między literaturą i psychoanalizą. O traceniu, myśleniu, śnieniu, Warszawa 2016;
– Psychoanaliza i literatura, wybór, red. i oprac. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001;
– Psychoanaliza w Polsce 1909 – 1946. Klasycy polskiej nowoczesności, t.1 i t. 2, Warszawa 2016;
– Rosińska Z., Zygmund Freud, Warszawa 1993.
– Rosińska Z., Nie tylko to co racjonalne. Teksty z filozofii kultury, Warszawa 2020.
